Treść powyższego tweetu uznajemy za fałszywą, ponieważ, jak poinformował sekretarz stanu Janusz Cieszyński, w ciągu dwóch pierwszych dni procesu nadawania numerów PESEL (16 i 17 marca 2022 r.) w rzeczywistości nadano obywatelom Ukrainy około 43 tys. numerów PESEL.
Czym jest numer PESEL?
PESEL to jedenastocyfrowy symbol numeryczny, który pozwala na łatwą identyfikację osoby go posiadającej. Nadanie tego numeru przez urząd stanu cywilnego następuje zwykle automatycznie – otrzymują go obywatele Polski, Unii Europejskiej i ich rodziny, a także cudzoziemcy z zezwoleniem na pobyt stały lub pobyt długoterminowy rezydenta UE lub lub mający ochronę międzynarodową. Głównymi korzyściami z posiadania PESEL-u jest możliwość podjęcia pracy, założenia działalności gospodarczej, rozpoczęcia edukacji czy korzystania z darmowej opieki zdrowotnej i świadczeń społecznych. Złożenie wniosku o udzielenie numeru PESEL rejestruje także pobyt w Polsce tych uchodźców z Ukrainy, których wjazd nie został uprzednio zarejestrowany podczas kontroli granicznej.
Jak nadaje się PESEL Ukraińcom?
Proces nadawania numerów PESEL na podstawie specustawy z dnia 12 marca 2022 r. , regulującej kwestię pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego kraju, trwa od 16 marca tego roku. Projekt realizowany jest przez wszystkie urzędy miast i gmin, choć największym zainteresowaniem cieszą się te w większych miejscowościach – Warszawie, Krakowie, Opolu czy Bydgoszczy. Z tego powodu powstały tam specjalne centra rejestracji. Średni czas potrzebny na obsłużenie jednej osoby to 30-45 minut. Punkt powstały na Stadionie Narodowym w Warszawie jest w stanie zająć się nawet 3 tysiącami petentów każdego dnia. Przepustowość urzędu w Gdańsku równa jest natomiast 200 osobom dziennie. Obecnie trwa pozyskiwanie około 3500 komputerów wraz z niezbędnym sprzętem (drukarkami, modemami, kartami kryptograficznymi, skanerami odcisków placów). Samorządy mają otrzymywać dofinansowanie na realizowane zadania – planowane jest zwiększenie liczby osób z uprawnieniami do pracy z systemem nadawania numeru PESEL o 100%. W przygotowaniu jest też co najmniej 2000 stacji mobilnych, które pozwolą Ukraińcom załatwić formalności w punktach zbiorowego zakwaterowania.
Po co Ukraińcom PESEL?
Numer PESEL jest dla obywateli Ukrainy niezbędny przy składaniu wniosków o pomoc finansową czy zapisie do przedszkola. Cieszyński stwierdził, że kolejki Ukraińców przed punktami obsługi „są przejawem zainteresowania”. Inna przyczyna długiego czasu oczekiwania to problemy organizacyjne i techniczne – sam proces jest bardzo czasochłonny, a przeprowadzić mogą go tylko wyszkolone osoby mające dostęp do odpowiedniego sprzętu. Czasem kluczowa okazuje się też obecność tłumacza, który dopilnuje prawidłowej transliteracji wniosków na alfabet łaciński. Ponadto wspomniana wcześniej ustawa legitymizująca nadawanie PESEL-u Ukraińcom wskazuje, że nowe regulacje dotyczą tylko tych uchodźców, którzy przekroczyli granicę polsko-ukraińską, co ogranicza dostęp do ułatwień tym przybywającym do Polski przez Słowację i inne kraje.
Aktualne statystyki
Do 13 kwietnia 2022 r., w bazie PESEL na podstawie specustawy zarejestrowano 863 tys. obywateli Ukrainy. Wśród nich największą grupę stanowią dzieci (48,7%), na drugim miejscu są kobiety (44,6%), natomiast samym końcu znajdują się mężczyźni i osoby starsze (obie grupy po 3,4%).
Jak otrzymać numer PESEL?
Obywatel Ukrainy starający się o nadanie numeru PESEL powinien najpierw złożyć w urzędzie odpowiedni wniosek. Do niego dołączyć trzeba dokument tożsamości i aktualne, kolorowe zdjęcie o wymiarach 35×45 milimetrów. Podczas składania (proces przebiega stacjonarnie, można go przejść w dowolnym urzędzie miasta lub gminy) petentowi zostaną pobrane odciski palców – nie dotyczy to jednak dzieci do 12 roku życia. Tę samą granicę wiekową stosuje się przy pełnomocnictwie – za młodsze dzieci wniosek złożyć może rodzic, opiekun prawny, osoba sprawująca faktyczną opiekę, kurator lub opiekun tymczasowy ustanowiony przez sąd. Zgłoszenie powinno zostać przyjęte natychmiast, a cała usługa wykonywana jest bezpłatnie.
