W naszych artykułach najważniejszą role odgrywają źródła, na które się powołujemy. Uważamy, że podstawą walki z dezinformacją jest krytyczne podejście każdego z nas do docierających do nas informacji, dlatego za główny cel weryfikacji stawiamy sobie ułatwienie naszym czytelnikom samodzielnej oceny prawdziwości treści, które sprawdzamy. Osiągamy to poprzez trzymanie się niżej przedstawionych zasad.
Zasady naszych źródeł
Chcemy, aby czytelnik mógł z łatwością odtworzyć nasz proces weryfikacji, dlatego wszystkie rozpowszechniane przez nas informacje zawierają bezpośrednie odnośniki do źródeł, z których pochodzą. W przypadku obszernych źródeł piszemy również o numerze odpowiedniej strony, artykułu czy paragrafu. Gdy jest to możliwe, zamieszczamy źródło bezpośrednio na naszej witrynie internetowej (np. film z Youtube lub wpis z Twittera).
Staramy się korzystać ze źródeł pierwotnych. Oznacza to, że nie opierają się one na innych źródłach z tą samą informacją i są minimalnie przetworzone. Czasami przejrzystość formy wymaga przetworzenia informacji, wtedy odsyłamy czytelników zarówno do przetworzonych danych, jak i nieprzetworzonych. Sprawdzamy, czy informacje u źródła są aktualne. Kiedy to możliwe, powołujemy się na oficjalne informacje pochodzące z wiarygodnego i odpowiedniego dla informacji źródła np.: obowiązującego prawa będziemy szukać w Dzienniku Ustaw, a europejskich danych statystycznych na stronach Europejskiego Urzędu Statystycznego.
W przypadku, gdy pierwotne źródło nie jest dostępne publicznie lub źródło może być uznawane za stronnicze, staramy się odwoływać się do kilku źródeł ukazujących różne punkty widzenia na omawiany temat.
W procesie weryfikacji przeglądamy zdecydowanie więcej źródeł niż ostatecznie używamy we wpisie, aby mieć pewność, że znaleźliśmy wszystkie aktualne i wiarygodne informacje na dany temat.
W przypadku, gdy potrzebujemy więcej informacji publicznych, aby przedstawić pełen obraz zagadnienia wysyłamy wnioski o udostępnienie informacji publicznej do odpowiednich instytucji publicznych.
Powtórna weryfikacja
Aby uniknąć błędów w naszych weryfikacjach, każdy wpis przed publikacją przechodzi powtórną weryfikację przez wcześniej niezaangażowaną w proces osobę. Sprawdza ona, czy weryfikacja przebiegła zgodnie z naszą metodologią. Polega to na upewnieniu się, że m.in. ostatecznie nieużyte źródła nie stoją w sprzeczności z tymi uwzględnionymi we wpisie, a werdykt jest dostatecznie uzasadniony.
W przypadku wykrycia błędu po opublikowaniu materiału zamieszczamy informację o zmianach, zaznaczając, jak wcześniej brzmiały zmienione fragmenty.
Werdykty
Każda wypowiedź i informacja są kwalifikowane do jednej z czterech kategorii: prawda, fałsz, manipulacja, nieweryfikowalne.
Informację uznajemy za prawdziwą, gdy źródła spełniające wymogi naszej metodologii potwierdzają prawdziwość stwierdzenia.
Informację uznajemy za fałszywą, gdy wiarygodne źródła zaprzeczają stwierdzeniu.
Informację uznajemy za manipulację, gdy informacje przedstawione są w taki sposób, że mogą wprowadzać w błąd.
Informację uznajemy za nieweryfikowalną, gdy nie istnieją źródła spełniające wymogi naszej metodologii potwierdzające informację, autor wypowiedzi jasno prezentuje stwierdzenie jako opinię a nie fakt lub różne wiarygodne źródła stoją ze sobą w sprzeczności.
Ponieważ często nie da się jednoznacznie przypisać stwierdzenia do kategorii werdyktu, głównym celem weryfikacji zawsze pozostaje ułatwienie dostępu do rzetelnych informacji i pozostawienie wystawienia własnego werdyktu czytelnikowi.
Wybór tematu weryfikacji
Jakość weryfikowanych informacji zapewniamy poprzez zbieranie wielu weryfikowalnych wypowiedzi z obserwowanych kanałów komunikacyjnych o istotnie dużych zasięgach. Następnie zebrane tematy weryfikacji oceniamy na podstawie ich zasięgu i ważności. Ilość odbiorców oceniamy przez ilość udostępnień, komentarzy, polubień i/lub wyświetleń. Ważne tematy powinny odwoływać się do wartości społeczeństwa demokratycznego i mieć wpływ na życie obywateli.
Podczas wyboru stwierdzeń rolę pełni również charakterystyka grona naszych odbiorców i istotność tematu weryfikacji właściwa dla nich.
Dbamy o różnorodność autorów weryfikowanych wypowiedzi i prezentowanych przez nich odmiennych punktów widzenia oraz światopoglądów.
Ostateczny wybór tematu weryfikacji jest wypadkową zestawienia i uwzględnienia wszystkich wymienionych tutaj aspektów.
Jak zapewniamy bezstronność polityczną?
Co ważne, w procesie weryfikacji zawsze kierujemy się faktami, a nie emocjami. Oznacza to, że rozpatrujemy wszystkie roszczenia niezależnie od ich podłoża społeczno-politycznego, a każde z nich przechodzi ten sam proces wnikliwej analizy. Ponadto weryfikujemy też wypowiedzi wysyłane do nas za pośrednictwem mediów społecznościowych.
Polityka korekty
Prowadząc aktywną działalność w sferze medialnej, zdarza się, że zostanie popełniony błąd lub niedopatrzenie. Aby pozostać wiarygodną organizacją, stosujemy politykę korekty zgodną ze standardami IFCN (Interational Fact-Checking Network) oraz EFCSN (European Fact-checking Standards Network). Gdy do weryfikacji wkradnie się błąd, stosujemy odpowiednią procedurę, by go usunąć. Do wszystkich informacji, które zamieszczamy w internecie podajemy źródła, tak aby każdy był w stanie samodzielnie sprawdzić nasze publikacje i werdykty. Gdy okazuje się, że post zawiera błąd, informujemy o tym we wpisie, wskazując, której informacji dotyczy i jednocześnie zamieszczając poprawną wersję. Należy pamiętać jednak, że rzetelność jest naszym priorytetem i takie sytuacje należą do rzadkości.
Jeśli uważasz, że w naszej pracy naruszyliśmy zasady, których zobowiązaliśmy się przestrzegać, możesz to zgłosić do Międzynarodowej Sieci Fact-Checkingu (tutaj) lub do Europejskiej Sieci Standardów Fact-Checkingu (tutaj).