Jako członkowie Międzynarodowej Sieci Fact-Checkingu (IFCN) oraz Europejskiej Sieci Standardów Factcheckingowych (EFCSN), w naszej codziennej pracy stosujemy zaprezentowaną poniżej metodykę. Reguluje ona m.in. wybór tematów, które poddajemy weryfikacji, system werdyktów oraz politykę korekty.

Wybór tematu artykułów

Wysoką jakość naszych artykułów zapewniamy poprzez staranny wybór weryfikowanych stwierdzeń, oparty na gromadzeniu informacji i wypowiedzi z różnych, szeroko zasięgowych kanałów komunikacyjnych. Kolejnym krokiem jest ocena zebranych tematów pod kątem ich zasięgu i znaczenia. Ilość odbiorców mierzymy poprzez udostępnienia, komentarze, polubienia oraz wyświetlenia.

Istotne tematy powinny nawiązywać do wartości demokratycznego społeczeństwa i wywierać wpływ na życie obywateli. W procesie wyboru tematów bierzemy pod uwagę również profil naszych odbiorców oraz istotność tematu dla nich, koncentrując się na różnorodności podejmowanych kwestii.

Ostateczny dobór tematów poddanych weryfikacji jest wynikiem starannej analizy i uwzględnienia wszystkich wymienionych aspektów.

Zasady naszych źródeł

Fundamentem walki z dezinformacją jest krytyczne podejście do napływających informacji, dlatego w naszej działalności kluczowe znaczenie mają źródła, na które się powołujemy. Naszym priorytetem jest umożliwienie naszym czytelnikom samodzielnej oceny wiarygodności weryfikowanych przez nas treści. Aby to osiągnąć, przestrzegamy następujących zasad:

  1. Preferujemy korzystanie ze źródeł pierwotnych, które nie bazują na innych materiałach z tą samą informacją i są minimalnie przetworzone. Jeśli jednak konieczne jest przetworzenie informacji dla lepszej przejrzystości, odsyłamy czytelników do obu wersji danych – zarówno przetworzonych, jak i oryginalnych.
  2. Regularnie weryfikujemy aktualność informacji u źródła. Na przykład, oficjalne informacje prawne czerpiemy z Dziennika Ustaw, a dane statystyczne z Głównego Urzędu Statystycznego.
  3. W sytuacji, gdy pierwotne źródło nie jest publicznie dostępne lub może być uznane za stronnicze, staramy się odwoływać do wielu źródeł prezentujących różne perspektywy na dany temat.
  4. W przypadku obszernych źródeł, zawieramy informacje o konkretnym numerze strony, artykułu czy paragrafu. Gdy to możliwe, zamieszczamy źródło bezpośrednio na naszej stronie internetowej, np. gdy jest nim film z YouTube’a lub wpis z Facebooka.
  5. W procesie weryfikacji przeglądamy znacznie więcej źródeł, niż finalnie wykorzystujemy, aby upewnić się, że uzyskaliśmy wszystkie aktualne i wiarygodne informacje na dany temat.
  6. Gdy potrzebujemy dodatkowych informacji publicznych do przedstawienia pełnego obrazu zagadnienia, wysyłamy wnioski o udostępnienie informacji publicznej do odpowiednich instytucji.
  7. W weryfikacji kluczowych tez korzystamy co najmniej z dwóch niezależnych i wiarygodnych źródeł, chyba że jedno źródło jest wystarczająco adekwatne do rzetelnej oceny.
  8. Opieramy się na opiniach uznanych ekspertów i naukowców z danej dziedziny, uwzględniając ich specjalizację oraz dorobek naukowy.
  9. W przypadku wątpliwości, pierwszeństwo mają publikacje instytucji państwowych i badawczych nad opiniami pojedynczych ekspertów.
  10. Weryfikujemy tylko treści merytoryczne i istotne dla polskiej debaty publicznej. Te muszą zawierać odwołanie do faktów i wychodzić poza zakres ogólnej wiedzy. Nie bierzemy pod uwagę deklaracji przyszłościowych ani opinii.

Powtórna weryfikacja

Aby uniknąć błędów w naszych artykułach, każdy artykuł przed publikacją przechodzi powtórną weryfikację przez wcześniej niezaangażowaną w proces osobę. Sprawdza ona, czy proces redakcyjny przebiegł zgodnie z naszą metodologią. Polega to na upewnieniu się, że m.in. ostatecznie nieużyte źródła nie stoją w sprzeczności z tymi uwzględnionymi we wpisie, a werdykt jest dostatecznie uzasadniony. W przypadku wykrycia błędu po opublikowaniu materiału zamieszczamy informację o zmianach, zaznaczając, jak wcześniej brzmiały zmienione fragmenty.

Werdykty

W procesie weryfikacji stosujemy własny, wewnętrzny system ocen, który został zainspirowany modelami stosowanymi przez wiele międzynarodowych organizacji. W tym systemie każda analizowana wypowiedź i informacja są klasyfikowane do jednej z czterech kategorii: prawda, fałsz, manipulacja lub nieweryfikowalne.

  • Informację uznajemy za prawdziwą, gdy źródła spełniające wymogi naszej metodologii potwierdzają prawdziwość stwierdzenia.
  • Informację uznajemy za fałszywą, gdy wiarygodne źródła zaprzeczają stwierdzeniu.
  • Informację uznajemy za manipulację, gdy informacje przedstawione są w taki sposób, że mogą wprowadzać w błąd.
  • Informację uznajemy za nieweryfikowalną, gdy nie istnieją źródła spełniające wymogi naszej metodologii potwierdzające informację, autor wypowiedzi jasno prezentuje stwierdzenie jako opinię, a nie fakt lub różne wiarygodne źródła stoją ze sobą w sprzeczności.

Ponieważ często nie da się jednoznacznie przypisać stwierdzenia do kategorii werdyktu, głównym celem weryfikacji zawsze pozostaje ułatwienie dostępu do rzetelnych informacji i pozostawienie wystawienia własnego werdyktu czytelnikowi. Naszym zdaniem kluczowym aspektem naszych artykułów jest aspekt edukacyjny.

Jak zapewniamy bezstronność polityczną?

W naszym procesie redakcyjnym przede wszystkim kierujemy się bezstronnymi faktami, unikając wpływu emocji. Oznacza to, że każde stwierdzenie, niezależnie od jego pochodzenia społeczno-politycznego, jest traktowane równorzędnie i poddawane tej samej dogłębnej analizie. Dąży się do obiektywnej oceny informacji, niezależnie od potencjalnych kontrowersji czy napięć, które może wywoływać dany temat.

Nasz zespół skupia się na wielowymiarowej ocenie materiałów pochodzących z mediów tradycyjnych czy tych internetowych, uwzględniając różnorodne źródła i perspektywy. W ten sposób zapewniamy, że nasze artykuły a w tym weryfikacje są kompleksowe, oparte na rzetelnych danych i wolne od stronniczości.

Dodatkowo, każdy z członków naszej organizacji, przed rozpoczęciem swojej działalności, zobowiązany jest do podpisania deklaracji bezstronności i apolityczności. Treść deklaracji dostępna jest w oddzielnym odnośniku: deklaracja.

Polityka korekty

Jako organizacja, stosujemy politykę otwartych i przejrzystych korekt zgodną ze standardami IFCN oraz EFCSN. W przypadku, gdy w naszej weryfikacji pojawia się błąd, wdrażamy określoną procedurę, aby go skorygować. Do wszystkich informacji publikowanych w internecie dołączamy źródła, umożliwiając tym samym każdemu niezależne sprawdzenie naszych publikacji i werdyktów. Jeśli okaże się, że jakiś post zawiera błąd, informujemy o tym bezpośrednio w treści, wskazując, która informacja jest błędna i jednocześnie podając jej poprawną wersję. Warto jednak podkreślić, że rzetelność jest dla nas priorytetem, a takie sytuacje zdarzają się rzadko.

Jeśli w trakcie czytania naszych artykułów zauważyłeś lub zauważyłaś błąd — zgłoś to, korzystając z formularza kontaktowego na naszej stronie internetowej w zakładce Kontakt.

W przypadku kiedy weryfikowany podmiot (lub czytelnik) złoży skargę i nie będzie zadowolony z naszej korekty, nasz zespół redakcyjny wyznaczy niezależną osobę do rozpatrzenia skargi oraz wdrożenia ewentualnych poprawek.

Lista korekt

Zgodnie z naszą polityką przejrzystych korekt, wynikającą z kodeksu przyjętego przez wszystkie organizacje należące do IFCN oraz EFCSN, w tym miejscu prezentujemy wszystkie nasze artykuły, które zostały skorygowane lub zaktualizowane. Przy każdym zmodyfikowanym artykule umieszczamy na jego początku adnotację, wskazując miejsce i przyczynę dokonanej korekty. Dodatkowo oznaczamy datę wprowadzenia zmian oraz wyjaśniamy przyczyny korekty.

W tym roku w żadnym z naszych artykułów nie wprowadziliśmy korekty — z czego jesteśmy dumni. Jeśli ta sytuacja się zmieni, lista artykułów, w których wprowadzimy korekty, będzie aktualizowana w tym miejscu.

Naruszenie zasad IFCN lub EFCSN

Jeśli uważasz, że w naszej pracy naruszyliśmy zasady, których zobowiązaliśmy się przestrzegać, możesz to zgłosić do IFCN (tutaj) lub do EFCSN (tutaj).