Jarosław Kaczyński, odnosząc się do dyskusji o ograniczeniach w sprzedaży alkoholu, powiedział, że mężczyzna potrzebuje 20 lat nadmiernego picia, by popaść w alkoholizm, a kobieta tylko dwóch. To twierdzenie nie ma potwierdzenia w badaniach i utrwala szkodliwe stereotypy dotyczące uzależnienia.
Kaczyński, pytany w Sejmie przez dziennikarzy o propozycje wprowadzenia ogólnopolskiego zakazu nocnej sprzedaży alkoholu, stwierdził, że poparłby taki projekt. „Bardzo często jestem […] na ulicach Warszawy […] i widzę, jak w tych miejscach, gdzie można kupić alkohol, stoją ludzie i czekają – to są w ogromnej większości ludzie młodzi, często, niestety, także panie” – mówił prezes Prawa i Sprawiedliwości.
Dodał przy tym, że „mężczyzna musi pić nadmiernie przez 20 lat”, aby popaść w alkoholizm, „a kobieta tylko dwa”. Kaczyński powtarza tę tezę od dawna – w 2022 roku podczas ówczesnej kampanii użył dokładnie tych samych słów. Trzy lata temu tłumaczył również, że „pewne czynniki biologiczne powodują, że panie są na alkohol znacznie mniej odporne niż mężczyźni”.
Wypowiedź Kaczyńskiego szybko odbiła się szerokim echem – komentowano ją zarówno w mediach społecznościowych, jak i tradycyjnych. Krytycy zwracali uwagę, że słowa prezesa PiS są sprzeczne z aktualną wiedzą naukową i w uproszczony sposób przedstawiają mechanizmy prowadzące do uzależnienia od alkoholu.
Płeć a alkohol
Kobiety i mężczyźni inaczej metabolizują alkohol. Wiele badań pokazuje, że organizm kobiet produkuje mniejsze ilości enzymu odpowiedzialnego za jego rozkładanie, co w połączeniu ze zwyczajowo mniejszą masą ciała i idącą za tym mniejszą objętością wody sprawia, że alkohol dłużej utrzymuje się we krwi.
Różnice w budowie ciała odgrywają istotną rolę – tkanka tłuszczowa zatrzymuje alkohol, podczas gdy woda pomaga go rozpraszać. Ponieważ kobiety mają naturalnie wyższy poziom tkanki tłuszczowej i niższy poziom wody w organizmie niż mężczyźni, doświadczają silniejszej reakcji fizjologicznej na tę samą ilość alkoholu. Z tego powodu są bardziej narażone zarówno na ostre skutki picia (np. szybsze upojenie), jak i przewlekłe powikłania zdrowotne związane z nadużywaniem alkoholu.
Kobiety nie uzależniają się szybciej
Różnice w metabolizowaniu alkoholu nie oznaczają automatycznie, że kobiety uzależniają się szybciej niż mężczyźni. Część specjalistów zwraca uwagę, że może to mieć znaczenie – według danych National Institute on Drug Abuse kobiety nadużywające alkoholu wymagają leczenia średnio cztery lata wcześniej niż mężczyźni. Nic jednak nie wskazuje na to, że mężczyźni potrzebują dwudziestu lat, a kobiety jedynie dwóch, by popaść w uzależnienie.
Wielu ekspertów podkreśla, że tempo rozwijania się uzależnienia jest kwestią bardzo indywidualną. Upraszczanie problemu do tezy, że kobiety uzależniają się szybciej, a mężczyźni wolniej, jest nie tylko nieprecyzyjne, ale i szkodliwe – może bowiem prowadzić do bagatelizowania objawów choroby. W rozmowie z PAP mówiły na ten temat prof. Anna Klimkiewicz z Katedry i Kliniki Psychiatrycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Katarzyna Łukowska, zastępca dyrektora Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.
Ekspertki zaznaczyły, że na rozwój uzależnienia wpływa wiele czynników – od ilości i częstotliwości spożywania alkoholu po predyspozycje genetyczne. Dlatego proces ten przebiega u każdej osoby inaczej i nie da się określić konkretnego czasu picia, po którym uzależnienie się pojawi. O chorobie świadczą przede wszystkim objawy, takie jak utrata kontroli nad ilością wypijanego alkoholu, sięganie po niego w celu regulowania emocji czy podporządkowanie codziennego życia piciu, a nie sam upływ lat.
Podsumowanie
Podsumowując, analizowane twierdzenie Jarosława Kaczyńskiego nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych.
Różnice biologiczne między płciami wpływają na sposób metabolizowania alkoholu, ale nie przesądzają o tempie rozwijania się uzależnienia. Alkoholizm to złożona choroba, której rozwój zależy od wielu indywidualnych czynników – biologicznych, psychologicznych i społecznych. Sprowadzanie tego problemu do prostych schematów nie tylko wprowadza w błąd, ale też utrwala stereotypy, które mogą utrudniać rozpoznanie i leczenie uzależnienia.
