Co czwarty Polak nie może pozwolić sobie na tygodniowy urlop poza domem – wynika z najnowszych danych Eurostatu. Wraz z początkiem sezonu wakacyjnego te liczby wybrzmiewają szczególnie mocno i pokazują, że dla milionów osób w naszym kraju wypoczynek wciąż pozostaje luksusem. Przyglądamy się wynikom w szerszym kontekście i sprawdzamy, jakie działania w tej sprawie podejmuje polski rząd.
Informację o najnowszych danych Europejskiego Urzędu Statystycznego udostępnił na swoim profilu na X polityk PSL, Janusz Piechociński. Jak to często bywa w jego wpisach, nie wskazał źródła. Wystarczy jednak szybkie wyszukiwanie w internecie, by ustalić, że chodzi o statystyki Eurostatu. Temat ten szeroko opisywały również media, m.in. Gazeta Wyborcza i Business Insider, a krótką wzmiankę można znaleźć także na stronie Warszawskiej Izby Gospodarczej.
W skrócie
- Co czwartego Polaka (25,5%) nie stać na tygodniowy urlop – wynika z danych Eurostatu za 2024 rok.
- To mniej niż średnia UE (27%), a od 2015 roku odsetek spadł z 44% do 25,5%.
- Możliwe przyczyny problemu to m.in. niskie dochody w stosunku do kosztów życia i niska stopa oszczędności mimo relatywnie niższych cen w Polsce.
- Rząd uruchamia programy zwiększające dostępność wypoczynku – od dofinansowania obozów dla dzieci po modernizację szlaków turystycznych.
- Choć nadal istnieje grupa osób, dla których wypoczynek jest niedostępny finansowo, tendencja spadkowa wskazuje na rosnącą dostępność wakacji dla Polaków.
Więcej kontekstu
Informacja podana przez Janusza Piechocińskiego jest prawdziwa, jednak pozbawiona szerszego kontekstu. Przyjrzyjmy się więc, jak Polska wypada na tle innych państw Unii Europejskiej i jak kształtowały się te wskaźniki w poprzednich latach.
Z danych Eurostatu wynika, że w 2024 roku 25,5% Polaków nie było w stanie pozwolić sobie na sfinansowanie tygodniowego corocznego urlopu poza miejscem zamieszkania. To wynik nieco niższy od średniej dla całej Unii Europejskiej, która w 2024 roku wyniosła 27%. Różnice między krajami są ogromne – od zaledwie 8,9% w Luksemburgu po aż 58,6% w Rumunii.
Dane pokazują również, że w Polsce wskaźnik ten na przestrzeni lat zmalał. Dla porównania: w 2015 roku aż 44% Polaków nie mogło pozwolić sobie na tygodniowy urlop, w 2018 roku było to 34,6%, a w 2020 – 29,4%.
Metodologia badania
Wskaźnik Brak możliwości sfinansowania tygodniowego corocznego urlopu poza miejscem zamieszkania oparty jest na badaniu ankietowym i odnosi się do odsetka osób w całej populacji, które z przyczyn finansowych są zmuszone zrezygnować z takiego wyjazdu.
Przy obliczaniu wskaźnika bierze się pod uwagę, czy gospodarstwo domowe ma środki, aby taki wyjazd opłacić – niezależnie od tego, czy faktycznie chce jechać. Oto niektóre z wytycznych przedstawionych przez Eurostat:
- Jeśli choć jeden członek gospodarstwa domowego nie może sobie pozwolić na wyjazd, odpowiedź brzmi „nie” (np. rodziców nie stać na urlop dla siebie, ale mogą wysłać dzieci na kolonie).
- Jeśli ktoś w gospodarstwie może sobie pozwolić na wyjazd, ale nie jedzie z innych powodów (wiek, stan zdrowia), odpowiedź brzmi „tak”.
- „Całe gospodarstwo domowe” nie oznacza, że wszyscy muszą jechać razem w tym samym czasie.
- Urlop opłacony z pożyczki traktuje się tak samo, jak opłacony z własnych środków.
Możliwe przyczyny
Dane Eurostatu pokazują, że problem braku możliwości sfinansowania urlopu przez Polaków nie wynika wyłącznie z wysokości zarobków, ale także z relacji między dochodami, kosztami życia a zdolnością do oszczędzania.
Choć poziom cen w Polsce jest jednym z najniższych w Unii, to zarobki – nawet skorygowane o siłę nabywczą (PPS) – wciąż odbiegają od unijnej średniej, a przeciętna stopa oszczędności należy do najniższych w Europie. W praktyce oznacza to, że znaczna część dochodu gospodarstw domowych przeznaczana jest na bieżące wydatki, co pozostawia niewielką przestrzeń na odkładanie środków na wypoczynek.
Co na to rząd?
Zwróciliśmy się z prośbą o komentarz w tej sprawie do Ministerstwa Sportu i Turystyki (MSiT) oraz do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS).
MSiT zapewnia, że realizuje liczne programy mające na celu zwiększenie dostępności wypoczynku i turystyki dla szerokiego kręgu obywateli. Są to na przykład program Aktywne Wakacje, wspierający organizację obozów dla dzieci i młodzieży, program Turystyka bez barier, program odbudowy infrastruktury turystycznej czy program Polskie Szlaki Turystyczne, który ma na celu zwiększenie aktywności turystycznej w Polsce.
Z kolei MRPiPS zaznacza, że dane Eurostatu wskazują na wyraźną poprawę sytuacji Polaków w zakresie dostępności wypoczynku na przestrzeni lat. Zwraca również uwagę na fakt, że w niektórych krajach o wyższych dochodach, jak Włochy czy Hiszpania, odsetek osób deklarujących brak możliwości sfinansowania urlopu jest wyższy niż w Polsce.
Według ministerstwa oznacza to, że wskaźnik ten nie jest jednoznaczną miarą zamożności społeczeństw, a bardziej odzwierciedleniem preferencji wydatkowych. Takie stwierdzenie stoi jednak w sprzeczności z tym, co przedstawione zostało w metodologii Eurostatu. Pytania w ankietach formułowane są tak, aby odpowiedzi odzwierciedlały realną zdolność do sfinansowania wyjazdu, niezależnie od tego, czy jest on faktycznie planowany.
Resort podaje również, że sytuacja poprawiła się też wśród osób o najniższych dochodach – w Polsce 46,2% osób w relatywnym ubóstwie nie może sobie pozwolić na urlop, „co plasuje nas na 9. miejscu w UE (średnia unijna – 54,9%). To również lepszy wynik niż w pozostałych krajach Grupy Wyszehradzkiej, a także lepszy niż w Niemczech”.
Z udzielonej nam odpowiedzi dowiadujemy się, że aby poprawić dostępność wypoczynku, ministerstwo podejmuje szereg działań, w tym podnoszenie płacy minimalnej, waloryzację świadczeń rodzinnych i społecznych, wsparcie opieki wytchnieniowej, utrzymanie niskiego poziomu bezrobocia oraz współpracę z samorządami i organizacjami pozarządowymi przy realizacji programów letnich obozów dla dzieci i młodzieży.
Podsumowanie
To prawda, że co czwarty Polak nie może sobie pozwolić na tygodniowy urlop. Podanie takiej informacji bez dodatkowego kontekstu może prowadzić jednak do mylnych wniosków. Warto zwrócić uwagę, że wynik ten jest lepszy od średniej Unii Europejskiej (27%). Dodatkowo, w ciągu ostatnich 9 lat wskaźnik ten spadł niemal o połowę – z 44% w 2015 roku do 25,5% w 2024 roku. Choć nadal istnieje grupa osób, dla których wypoczynek jest niedostępny finansowo, tendencja spadkowa wskazuje na rosnącą dostępność wakacji dla Polaków.
