Ziołowe suplementy diety od dawna cieszą się zaufaniem konsumentów, ale też wzbudzają zainteresowanie unijnych regulatorów. Gdy producenci zaczynają przypisywać im właściwości zdrowotne, pojawia się pytanie, gdzie kończy się marketing, a zaczyna dezinformacja. Ostatni wyrok TSUE pokazał, że nawet naturalne składniki – takie jak szafran czy sok z melona – nie zwalniają z obowiązku przestrzegania przepisów. A internet jak zwykle szybko zamienił prawne niuanse w sensacyjne hasła.
7 maja 2025 roku na portalu X opublikowano wpis zawierający grafikę z wizerunkiem Ursuli von der Leyen oraz napisem: „Unijny zakaz dotyczący ziołowych suplementów diety potwierdzony”. W treści posta zamieszczono komentarz sugerujący negatywne konsekwencje rzekomych unijnych regulacji, zakończony prowokacyjnymi i kontrowersyjnymi sformułowaniami: „Idą po zioła, kiszonki, ogródki i deszczówkę. Wybiją pogłowie, drób i zamkną sady. Ave Satan i Talmud is my Boy. Czwarta Rzesza na pełnej. Śpijmy dalej”.
Zasięg: 130 tysięcy wyświetleń, 4,2 tysiąca polubień, 208 komentarzy
Całość sprawia wrażenie, jakoby rzekomy zakaz miał dotyczyć sprzedaży suplementów ziołowych. Tak powyższy post odebrała też większość komentujących. Przykładowo, jeden z nich napisał: „Mamy żreć tylko cudowne tabletki od koncernów farmaceutycznych. Ludzie niestety śpią snem głupiego, ale i im się oczy otworzą, niestety za późno”. Jak jednak jest w rzeczywistości?
Zakaz dotyczy reklam, nie sprzedaży
Stwierdzenie „Unijny zakaz dotyczący ziołowych suplementów diety potwierdzony” użyte w takim kontekście jest manipulacją. Istotnie, 30 kwietnia 2025 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawie tzw. substancji botanicznych (botanicals), wchodzących w skład wielu suplementów diety, jednak dotyczył on nie ich sprzedaży, ale reklamowania. Mianowicie Unia Europejska zakazuje używania w reklamach suplementów diety niezatwierdzonycfh oświadczeń zdrowotnych, które nie zostały oficjalnie zweryfikowane i wpisane na listę dopuszczonych przez odpowiedni organ unijny (więcej o tym poniżej). Informacja przedstawiona w powyższym wpisie została natomiast ujęta w taki sposób, że mogła wprowadzić jej odbiorców w błąd.
Sprawdźmy zatem, co naprawdę znalazło się w wyroku TSUE.
Wszystko zaczęło się w Niemczech
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej został wydany w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne skierowane 26 czerwca 2023 roku przez Federalny Trybunał Sprawiedliwości w Niemczech (Bundesgerichtshof). Sprawa dotyczyła spółki Novel Nutriology, która reklamowała suplement diety zawierający wyciąg z szafranu i sok z melona, przypisując mu korzystny wpływ na nastrój i redukcję stresu. Działania te zakwestionowało niemieckie stowarzyszenie Verband Sozialer Wettbewerb, zarzucając spółce naruszenie zasad uczciwej konkurencji. W związku z tym sąd krajowy zwrócił się do TSUE o interpretację przepisów dotyczących dopuszczalności takich przekazów reklamowych.
Trybunał stwierdził, że zgodnie z art. 10 ust. 1 i 3 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 stosowanie takich oświadczeń zdrowotnych jest co do zasady zakazane, jeśli nie zostały one uprzednio zatwierdzone i wpisane do odpowiednich wykazów dopuszczonych oświadczeń, kontrolowanych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Wyjątkowo mogą one być dopuszczone na podstawie tzw. środków przejściowych przewidzianych w art. 28 tego rozporządzenia, ale tylko przy spełnieniu określonych warunków – w szczególności terminowego złożenia wniosku o ocenę oświadczenia.
W analizowanej sprawie (spółki Novel Nutriology) oba użyte oświadczenia nie spełniały tych warunków: jedno było przedmiotem spóźnionego wniosku, drugie wniosku w ogóle nie miało. W związku z tym ich stosowanie w reklamie było niedozwolone (pkt. 60 wyroku).
Trybunał podkreślił, że taki zakaz jest uzasadniony koniecznością zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia i konsumentów, a także zapobiegania wprowadzaniu w błąd. Nie narusza to przy tym zasady wolności działalności gospodarczej, ponieważ nie uniemożliwia wprowadzania takich produktów na rynek – ogranicza jedynie możliwość ich promowania przy użyciu niezatwierdzonych oświadczeń zdrowotnych (pkt. 84 wyroku).
____________
Twierdzenie weryfikowane w tym artykule zostało również sprawdzone 16 maja 2025 roku przez Stowarzyszenie Demagog.
