Na platformie X, wcześniej znanej jako Twitter, pojawił się wpis informujący o wykolejeniu się pod Odessą pociągu, który miał przewozić bliżej nieokreśloną pomoc z Zachodu. Wpis opatrzony został zdjęciem przedstawiającym rzekomy wypadek. Sprawdźmy, czy są podstawy, by wierzyć w prawdziwość tych doniesień.
przez użytkownika @PiotrPanasuk / 28.05.2024 r.
Jeden pociąg, wiele katastrof
Zdjęcie, które ilustruje wpis na platformie X, często dodawane jest do powiadomień o innych katastrofach kolejowych. Znajdziemy je m.in. w artykule z 2017 roku opisującym wypadek pod Ufą z 1989 roku. Pojawia się we wpisach na forum Yaplakal z 2018 roku – tym razem w kontekście katastrofy na trasie Jeral-Simskaja z 2011 roku. Trafimy na nie również na platformie społecznościowej VK w folderze użytkownika Denis Wołkow. Zawiera on zdjęcia z wypadków kolejowych. Fotografię dodano tam w maju 2009 roku, co sugeruje, że do katastrofy ze zdjęcia musiało dojść co najmniej 15 lat temu.
Niektórzy z komentujących wpis z profilu @PiotrPanasuk zasugerowali, że zamieszczone przez niego zdjęcie przedstawia wydarzenia spod Ufy: „zdjęcie z 1989 roku… rosyjska propaganda obniża loty jak widzę”, „A więc pomoc zwozili już w 1989?! Twój kolejny idiotyczny popis XD”, „To zdjęcie z katastrofy kolejowej z 1989r w ZSRR” (pisownia oryginalna).
Odessa razy dwa
To nie pierwszy raz w tym roku, kiedy użytkownik portalu X twierdzi, że pod Odessą doszło do wykolejenia się pociągu przewożącego pomoc z Zachodu. 23 lutego 2024 roku użytkownik @KrystianJachacy opublikował wpis o treści: „W okolicy #Odessa kolejny ukraiński pociąg ze wsparciem zachodnim, padł ofiarą pro-rosyjskiej partyzantki”. Post również zawierał zdjęcie, jednak tym razem była to fotografia przedstawiająca wypadek w obwodzie briańskim w Rosji z 1 maja 2023 roku. Autentyczność fotografii użytej we wpisie @KrystianJachacy z lutego 2024 roku zweryfikował portal Konkret24.
Warto dodać, że 22 lutego 2024 roku pogłoski o wspomnianym wyżej napadzie rosyjskiej partyzantki na pociąg pod Odessą zdementowała krajowa ukraińska agencja prasowa Ukrinform. Organizacja ta oprócz publikowania artykułów na tematy polityczne, społeczne, gospodarcze i naukowe zajmuje się również weryfikacją fake newsów.
Na ich stronie możemy znaleźć również inny przykład kolejowego fake newsa związanego z wypadkiem pociągu pod Odessą. Pojawia się on w artykule z 25 kwietnia 2024 roku, w którym Ukrinform zdementował kolejną informację o działaniach prorosyjskiej partyzantki. Analizując sprawę, organizacja stwierdziła, że popularyzacją kolejowych fake newsów mogą być zainteresowane prokremlowskie media. Do tworzenia wpisów tego typu prawdopodobnie używa się rosyjskich botów.
Za przykład takiego tweeta na X może posłużyć post zamieszczony przez użytkownika @PiotrPanasuk 18 kwietnia 2024 roku. Dzięki ustaleniom Ukrinformu można zidentyfikować dodane do wpisu zdjęcie – przedstawia pociąg, który w rzeczywistości wykoleił się w regionie Zhambyl w Kazachstanie 29 maja 2015 r. Fotografia z tego wypadku została po raz pierwszy opublikowana w dniu zdarzenia na kazachskiej stronie internetowej Tengrinews.kz.
Odgrzewany kotlet
Podsumujmy. Zdjęcie wykorzystane w majowym wpisie @PiotrPanasuk funkcjonuje w sieci już od co najmniej 15 lat i służy do obrazowania różnych wypadków kolejowych. „Oklepana” jest też wieść o wykolejeniu pociągu wiozącego pomoc z Zachodu, która raz za razem wraca na X. Nie ma więc podstaw, by wierzyć w prawdziwość wiadomości o wypadku umieszczonej na platformie w maju 2024 roku.
