Korekta (9 grudnia 2020): ?sierpnia? zmieniono na ?lipca?, ?3-krotnie? zmieniono na ?2-krotnie?
Informację uznajemy za nieweryfikowalną, ponieważ procesy legislacyjne dotyczące m.in. budżetu UE i rozporządzenia ustanawiającego program Erasmus+ na lata 2021-2027 nadal trwają i mogą mieć różny wynik.
Czym jest weto dla praworządności?
Ostatnimi czasy rozpowszechniana jest informacja, że program Erasmus+ w 2021 roku nie odbędzie się ze względu na tzw. polskie weto budżetu UE opartego o praworządność.
Projekt rozporządzenia w sprawie ochrony budżetu Unii w przypadku uogólnionych braków w zakresie praworządności w państwach członkowskich, który budzi wątpliwości, został stworzony przez Komisję Europejską jeszcze w 2018 roku, a Europarlament przegłosował swoje stanowisko w jego sprawie w pierwszym czytaniu w 2019 roku, wprowadzając poprawki.
W dniach 17-21 lipca 2020 r. odbył się szczyt Rady Europejskiej. Przywódcy rządów UE dyskutowali nad budżetem na lata 2021-2027. Wstępnie ustalono m.in. wysokość budżetu oraz powiązanie unijnych wypłat z praworządnością.
Na podstawie konkluzji ze szczytu, 30 września Rada UE uzgodniła swoje stanowisko dotyczące rozporządzenia w sprawie praworządności. Następnie prezydencja Rady UE (Niemcy) przeszła do negocjacji z przedstawicielami Europarlamentu. 5 listopada osiągnięto wstępne porozumienie odnośnie rozporządzenia o praworządności. Jeśli Rada Unii Europejskiej przyjmie stanowisko, które uzgodniła, dokument zostanie odesłany do drugiego czytania w Parlamencie.
W pierwszej połowie listopada Premier Mateusz Morawiecki w liście do przywódców UE wyraził sprzeciw wobec wyniku międzyinstytucjonalnych rozmów dotyczących praworządności. 16 listopada w Radzie UE obradowano w sprawie przyjęcia przyspieszonej procedury głosowania nad decyzją o zasobach własnych państw członkowskich, której uchwalenie do 7 grudnia umożliwiłoby przegłosowanie budżetu na rok 2021. W przypadku niedotrzymania tego terminu, Komisja Europejska musiałaby przedstawić nowy projekt budżetu. Ze względu na sprzeciw reprezentantów Polski i Węgier nie osiągnięto wymaganej jednomyślności przy przyjmowaniu przyspieszonej procedury.
Pakiet Wieloletnich Ram Finansowych i prowizorium budżetowe
Na tzw. pakiet wieloletnich ram finansowych składają się m.in.: rozporządzenia ustanawiające programy takie jak Erasmus+ (kontynuacja programu z lat wcześniejszych), decyzja o zasobach własnych i Wieloletnie Ramy Finansowe 2021-2027, które określają pułapy dla corocznych budżetów na środki wydawane w Unii (TFUE Art. 312). Żaden akt prawny, w tym budżet, nie może przekraczać dostępnych funduszy (TFUE Art. 310 ust. 4) uwarunkowanych m.in. decyzją o zasobach własnych, dlatego uchwalenie nowego budżetu zawierającego Erasmus+ może być problematyczne.
Jeśli dojdzie do sytuacji, w której z początkiem roku 2021 nie będzie przyjętego budżetu, Unię Europejską czeka prowizorium, czyli zarządzanie dostępnymi funduszami z miesiąca na miesiąc (TFUE Art. 315). Możliwość wydawania środków będzie ograniczona, ponieważ będzie bazować na budżecie z 2020 roku (TFUE Art. 315), który zakładał niższą kwotę niż obecnie planowany. Ponadto z tytułu ?Edukacji i Kultury?, którego największym projektem jest Erasmus+ (Tytuł 15), nie będzie można przeznaczyć więcej pieniędzy niż w zeszłym roku. Ponieważ projekt nowego rozporządzenia ustanawiającego Erasmus+ na lata 2021-2027 zakłada około 2-krotnie większe finansowanie (Art. 18 ust. 1, pkt. 4), to mało prawdopodobne jest, że w przypadku prowizorium znajdą się środki na rozszerzenie tego programu. Jedyną opcją w takiej sytuacji wydaje się uchwalenie zmienionego projektu o Erasmus+, który opiewa na niższą sumę. Chaos legislacyjny i problem z uchwaleniem budżetu sprawiają, że takie rozwiązanie zdaje się mało realne.
Nadzieja na kompromis
Niewykluczone, że państwa członkowskie mimo wszystko dojdą do kompromisu na szczycie, który rozpocznie się 10 grudnia, czego konsekwencją może być uchwalenie pakietu wieloletnich ram finansowych i budżetu na rok 2021. Nawet jeśli nie uda się przyjąć budżetu do 7 grudnia, to pozostaje jeszcze trochę czasu na stworzenie nowego projektu. Jeśli dojdzie do przyjęcia decyzji o zasobach własnych i WRF na warunkach podobnych do wcześniej przewidywanych, to utworzenie projektu stanowi jedynie formalność.
