W ostatnich latach oczyszczanie organizmu zyskało dużą popularność, zwłaszcza w kontekście diet sokowych, które podbijają internet. Firmy cateringowe i influencerzy zachęcają do restrykcyjnych detoksów, obiecując lepsze samopoczucie, utratę wagi i przypływ energii. Czy jednak te modne diety faktycznie działają i są bezpieczne dla zdrowia?
Dieta sokowa, która polega na spożywaniu wyłącznie soków owocowo-warzywnych przez kilka dni, zyskała ogromną popularność w mediach społecznościowych, szczególnie na Instagramie i TikToku. Przykładowe korzyści, które obiecują jej zwolennicy, to detoksykacja organizmu, poprawa stanu zdrowia, wspomaganie układu trawiennego oraz utrata zbędnej wagi.
Nie brakuje jednak krytycznych głosów, które wskazują, że diety sokowe to mit, a ich rzekome działanie oczyszczające nie ma naukowych podstaw. Niektórzy zwracają uwagę, że są one ubogie w kluczowe składniki odżywcze, takie jak białko, a ich popularność to efekt strategii marketingowych firm cateringowych, które zarabiają na sprzedaży detoksów. Co więcej, internauci wskazują, że zamiast przynosić korzyści, mogą one osłabiać organizm i zaburzać naturalnie zachodzące w nim procesy.
Obietnice bez pokrycia?
Firmy cateringowe, takie jak Body Chief, Kuchnia Vikinga czy Maczfit, oferują różne wersje detoksu sokowego, a niektóre z nich wprowadzają możliwość subskrypcji soków dostarczanych na bieżąco.
Postanowiliśmy skontaktować się z dostawcami i zapytać, czy dieta sokowa zawierająca bardzo niską wartość odżywczą jest bezpieczna dla organizmu. Firma MediDieta w odpowiedzi stwierdziła, że stosowanie przez kilka dni niskokalorycznego detoksu nie spowoduje skutków ubocznych. Zaznaczyła jednak, że „może wystąpić delikatne osłabienie organizmu”.
Detoks sokowy jest skierowany do osób, które chcą oczyścić swój organizm z toksyn oraz złogów zalegających w jelitach.
Nasza dieta oparta jest na owocach i warzywach w postaci płynnej oraz na piciu wody w dużych ilościach. Zalecamy, aby detoks nie trwał dłużej niż 7 dni ze względu na swoją niską kaloryczność.
Przez kilka dni nic się nie wydarzy. Może wystąpić delikatne osłabienie organizmu, więc zalecamy w tym czasie zrezygnować ze sportu.
Co na to eksperci?
Skontaktowaliśmy się z NCEŻ oraz z Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego PZH z prośbą o wskazanie ewentualnych korzyści i zagrożeń związanych ze stosowaniem diet detoksykacyjnych, w tym diet sokowych.
NCEŻ zaznaczyło, że „przyczyną złego samopoczucia mogą być nie toksyny, a nieprawidłowo zbilansowana dieta oraz szeroko pojęty tryb życia (np. zbyt mała ilość snu, codzienny stres, niewłaściwy wybór produktów spożywczych, brak aktywności fizycznej). Przed podjęciem decyzji o zastosowaniu diety oczyszczającej, warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu i wykonać niezbędne badania”.
Na potrzeby tego artykułu nawiązaliśmy współpracę również z Fundacją Kobiety bez Diety. Dietetyczka kliniczna i psychodietetyczka Katarzyna Błażejewska-Stuhr podkreśliła, że diety oczyszczające to duże obciążenie dla organizmu. Zaznacza też, że choć kilkudniowy detoks sokowy nie powinien nam zaszkodzić, znacznie lepiej dbać o to, by nie doprowadzać do nagromadzenia toksyn. Jak zatem wspierać naturalne procesy oczyszczania organizmu?
Na stronie internetowej Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEŻ) czytamy, że:
Najlepszy „detoks” to zbilansowana i racjonalna dieta – podkreśla dr n. med. Magdalena Białkowska z Instytutu Żywności i Żywienia. – Dieta obfitująca w odpowiednie ilości naturalnych i jak najmniej przetworzonych produktów, pozbawiona izomerów trans, ograniczająca spożycie tłuszczu zwierzęcego i produktów smażonych, a jej podstawowy napój to niegazowana woda.
Oczyszczenie czy wyniszczenie?
Choć diety sokowe i detoksykacyjne są szeroko reklamowane jako sposób na szybkie oczyszczenie organizmu, badania naukowe nie potwierdzają skuteczności tego typu metod. Niektóre zioła i rośliny mają rzeczywiście działanie oczyszczające, ale ich wpływ na organizm człowieka nie został dokładnie oszacowany.
Jak przekazało nam NCEŻ, kilkudniowa dieta sokowa prawdopodobnie nie będzie szkodliwa dla organizmu. Będzie to jednak w dużym stopniu zależeć od wyjściowego stanu zdrowia osoby stosującej taką interwencję żywieniową.
NCEŻ zaznacza, że organizm ludzki ma naturalne mechanizmy oczyszczania – wątrobę i nerki – które skutecznie usuwają toksyny, o ile są wspierane przez zbilansowaną dietę.
Podejście reprezentowane przed diety detoksykacyjne w zasadzie przeciwstawia się ogólnym zasadom ludzkiej fizjologii – wątroba i nerki są skuteczne w usuwaniu zarówno egzogennych, jak i endogennych toksyn z organizmu, ponadto mogą one też być wydalane wraz z sebum i potem.
Więcej na ten temat można przeczytać w artykule NCEŻ napisanym przez dietetyczkę Klaudię Wiśniewską. Autorka zauważa, że firmy oferujące detoksy nie zawsze precyzują, jakie toksyny mają zostać usunięte z organizmu. Brak konkretów w tej kwestii budzi poważne wątpliwości. „Nie mamy więc pewności, w jaki sposób dieta czy suplement może zadziałać na nasz organizm oraz czy rzeczywiście osiągniemy deklarowany przez producenta efekt” – czytamy.
W odpowiedzi na nasze pytania eksperci NCEŻ zaznaczyli, że „każda substancja toksyczna będzie wymagała zastosowania innej substancji odtruwającej, o podaniu której w przypadku zatrucia decyduje lekarz. Nie ma możliwości by jeden produkt (np. sok o określonym składzie) działał na wszystkie substancje toksyczne”.
Co więcej, zgłoszono przypadki ciężkich, a nawet śmiertelnych zatruć organizmu wynikających ze stosowania diet detoksykujących.
Dieta cud?
Jeśli chodzi o efekt odchudzający, to z odpowiedzi udzielonych nam przez NCEŻ oraz z innych źródeł wynika, że nie ma dowodów klinicznych potwierdzających skuteczność diet detoksykacyjnych w odchudzaniu.
Krótkotrwała utrata wagi wynika głównie z bardzo niskiej kaloryczności takich diet, jednak po powrocie do dawnych nawyków masa ciała zwykle rośnie. Diety te często powodują niedobory składników odżywczych, wzrost poziomu kortyzolu i apetytu, co sprzyja przejadaniu się.
Długotrwałe braki witamin i minerałów mogą prowadzić do osłabienia odporności, zmęczenia i problemów z koncentracją. Co więcej, dieta o bardzo niskiej kaloryczności stosowana przez dłuższy czas może skutkować poważnymi problemami, takimi jak zaburzenia hormonalne czy wypadanie włosów.
Co naprawdę działa?
Choć obietnice detoksu mogą brzmieć kusząco, lepszym rozwiązaniem jest dbanie o zdrowie poprzez regularne, spożywanie zbilansowanych posiłków i unikanie nadmiaru przetworzonej żywności. Jeśli organizm funkcjonuje prawidłowo, nie potrzebuje dodatkowego oczyszczania, ponieważ posiada naturalne mechanizmy detoksykacji.
Detoksy sokowe i diety oczyszczające są popularnym trendem, ale ich skuteczność i bezpieczeństwo pozostają mocno wątpliwe – choć mogą dawać chwilowe efekty, nie zapewniają pełnowartościowego odżywienia i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia.
Zamiast sięgać po modne diety, warto skupić się na długoterminowym podejściu do żywienia, opartym na umiarze i równowadze, które wspiera naturalne procesy oczyszczania organizmu i poprawia jego funkcjonowanie na dłuższą metę.
