Nikola Bieguniak
Informację uznajemy za fałszywą, ponieważ 2022 został ogłoszony rokiem Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) nie przez rząd Ukrainy, ale Lwowską Radę Obwodową – jedynie w obwodzie lwowskim.
80. rocznica powstania UPA
13 lipca 2021 r. deputowani Lwowskiej Rady Obwodowej (odpowiednik sejmiku wojewódzkiego) zwrócili się do Rady Najwyższej Ukrainy i Gabinetu Ministrów z prośbą o zapewnienie odpowiednich warunków organizacyjno-prawnych do obchodów 80-lecia UPA na szczeblu krajowym. Na szczeblu krajowym nie doszło do uchwalenia ustawy, jednak cztery miesiące później – 7 października – ci sami deputowani większością głosów ustanowili 2022 rokiem UPA w obwodzie lwowskim. Miało to na celu podkreślenie wkładu tej organizacji w ruch wyzwoleńczo-rewolucyjny w czasie II wojny światowej.
Tło historyczne
Utworzona przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) pod koniec 1942 roku Ukraińska Powstańcza Armia odpowiada za masowe zbrodnie dokonywane na Polakach w latach 1943-1945. Jej strategicznym celem było przywrócenie państwowości ukraińskiej i walka z państwami, które próbowały temu zapobiec. Powszechnie uważa się, że odpowiedzialny za zbrodnie dokonywane na Wołyniu i w Małopolsce był przywódca ukraińskich nacjonalistów – Stepan Bandera. Był on autorem powstałego w 1941 r. dokumentu “Walka i działalność OUN w czasie wojny”, który (w dużym skrócie) nawiązywał do eliminacji wrogich elementów na ziemiach ukraińskich. Mowa tu oczywiście o Moskalach, Żydach i Polakach, którzy od dawna znajdowali się na celowniku OUN.
Działalność banderowców
Banderowcy współpracowali z Wehrmachtem, tworząc swoje jednostki oraz specjalne grupy marszowe, które zorganizowały m.in. wiele pogromów na Żydów znajdujących się w zachodniej Ukrainie. Ich przewodnie hasło gloryfikowało nie tylko Banderę, ale również Hitlera.
Nowy początek… czy aby na pewno?
Centralne kierownictwo UPA przestało działać po śmierci głównego dowódcy Romana Szuchewycza w 1950 roku, jednak pojedyncze oddziały utrzymywały swoją działalność nawet do 1956 roku. Również śmierć Stephana Bandery w 1959 roku nie powstrzymała działalności banderowców, którzy kontynuowali zaplanowaną przez niego rewolucję. Od 1995 r. Kijowska Miejska OUN działa legalnie jako kontynuatorka działalności OUN.
Stosunki polsko-ukraińskie
Rozmowy na temat wydarzeń historii polsko-ukraińskiej mają miejsce na arenie politycznej od 1991 roku i nawiązania stosunków międzynarodowych obu państw. W maju 1997 roku, ówcześni prezydenci Polski i Ukrainy podpisali “Wspólne oświadczenie o zgodzie i pojednaniu”, które miało na celu upamiętnienie ofiar konfliktów zbrojnych i przypomnienie bagażu wspólnych doświadczeń historycznych. Mimo wielu prób współpracy i dialogu między dwoma państwami, w społeczeństwie nadal utrzymują się silne nastroje związane z wydarzeniami historycznymi ubiegłego wieku.
Polityczne konflikty
Wiktor Juszczenko w trakcie swej prezydentury w 2010 r. nadał Stepanowi Banderze tytuł Bohatera ukrainy “za niezłomny duch w służbie idei narodowej, bohaterstwo i poświęcenie w walce o niezależne państwo ukraińskie”. Tej decyzji sprzeciwiała się Polską, a także wschodnia Ukraina oraz Rosja, co przyczyniło się do uchylenia dekretu przez Doniecki Okręgowy Sąd Administracyjny. W lipcu 2016 roku Sejm i Senat RP przyjęły uchwały w sprawie zbrodni wołyńskiej, określając ją mianem ludobójstwa. We wrześniu tego samego roku owe uchwały potępiła Rada Najwyższa Ukrainy, uznając je za „upolitycznienie historii” i przekreślenie wieloletniego dialogu historycznego.
Odwilż w relacjach polsko-ukraińskich
Wizyta prezydenta Zełenskiego w 2019 roku i jego rozmowy z prezydentem Andrzejem Dudą były katalizatorem zakończenia zaistniałych sporów. W 2020 roku obaj prezydenci podpisali wspólną deklarację, z której wynika, że dwustronne stosunki polsko-ukraińskie mają ponownie “charakter partnerstwa strategicznego”.
