Kacper KaraśKiedy? Kto? Po co?
W naszych postach często pojawia się słowo fact check, bo jest ono ściśle powiązane z naszą działalnością. Jeśli zastanawiacie się skąd pochodzi ten termin i gdzie ma swoje początki to przychodzimy z odpowiedzią!
Od czego się to wszystko zaczęło?
Prekursorami dzisiejszych fack-checkerów byli pracownicy amerykańskich gazet. To właśnie tam powstał oraz utrwalił się termin 'fact-checker’, choć rola tych pracowników sprowadzała się do wyłapywania błędów językowych w tekstach. Dopiero wraz z pojawieniem się?yellow journalism? w latach 90 XIX w. i ?muckraking? na początku wieku XX, gazety zaczęły traktować poważnie kwestię sprawdzania faktów.
Yellow journalism
Dla niektórych z was terminy takie jak ?yellow journalism? czy ?muckraking? mogą być nieznane. Już spieszymy z wyjaśnieniami! Termin ?yellow journalism? odnosił się do gazet, które chcąc zdobyć większą liczbę czytelników niż konkurencja, przejaskrawiały swoje artykuły aby brzmiały bardziej dramatycznie.
Muckring
Termin ?muckraking? natomiast odnosi się do gazet publikowanych podczas ery postępowej. Miały one na celu uświadomić opinię publiczną na temat korupcji i niesprawności polityków czy dużych korporacji. Mimo że większość historii była prawdziwa, często zdarzały się historie wymyślone przez autora.
Pierwsze organizacje
Dziennikarze XX wieku chcieli zniwelować takie incydenty jak ?yellow journalism?, więc w 1913 r. Ralph Pulitzer i Isaac White założyli ?Bureau of Accuracy and Fair Play? (?Biuro Dokładności i Fair Play?), którego publikacje wydawano w New York World. Biuro miało na celu poprawiać nieścisłości oraz eliminować fałszywe informacje i ich twórców. Takie działanie było nowatorskie jak na swoje czasy i można powiedzieć, że był to pierwowzór organizacji fact-checkingowych takich jak my!
Co było dalej?
?Biuro Dokładności i Fair Play?, mimo znakomitego pomysłu i sprawnego działania, nie powstrzymywało powstawania kolejnych artykułów z niesprawdzonymi faktami. Aby wpłynąć na proces publikowanych artykułów musiały zainterweniować również same gazety. Dlatego w redakcjach zaczęły powstawać coraz to większe zespoły ?badawcze?. Liderami takich zastosowań były czasopisma takie jakie Times, New Yorker czy Newsweek.
Nowa zawód?
W tym okresie weszło do użycia słowo fact-checker, które prawdopodobnie zostało po raz pierwszy użyte w numerze Times ?Colliers? z 1938 w kontekście zatrudnienia większej ilości ?fact-checkerów? (?[…] its researchers and fact-checkers from ten to twenty-two.?)
Dalszy rozwój
Na przełomie XX i XXI wieku sytuacja polityczna, jak i potrzeby społeczeństwa, spowodowały zmiany w dość statycznym środowisku fact-checkerów. Zaczęto uważniej śledzić oraz sprawdzać co mówią i obiecują politycy. Wraz z rozwojem Internetu zaczęło powstawać coraz więcej organizacji niezwiązanych z dziennikarstwem, które na własną rękę zaczęły sprawdzać fake newsy (np. Snopes, Smoking Gun i FactCheck.org).
Podsumowanie
Jak widać, sprawdzanie informacji przeszło długą drogę i zmieniało się na przestrzeni lat, ale cel naszej pracy zostaje bez zmiany – sprawdzać media, szukać w nich fake newsów i prezentować fakty.
