Ja przypomnę, że w ciągu ostatnich pięciu lat płaca minimalna wzrosła o 50%, a płaca średnia wzrosła o około 30%, więc płace w Polsce rosną, natomiast wynagrodzenia poselskie i samorządowców nie tylko nie rosną, ale zostały obniżone.
Zbigniew Kuźmiuk, Polskie Radio 24, ?Dwie strony?, 17 sierpnia 2020
Wypowiedź uznajemy za manipulację, ponieważ, mimo że podane statystyki są prawdziwe, to nie uzasadniają one wysokości podwyżek dla posłów, do których odnosił się Zbigniew Kuźmiuk.
Kontekst wypowiedzi Zbigniewa Kuźmiuka
Wypowiedź Zbigniewa Kuźmiuka (PiS) odnosiła się do projektu ustawy wpływającej m.in. na wynagrodzenia poselskie i była reakcją na opinię Jarosława Sachajko (Kukiz?15):
Podwyżki dla posłów czy dla ministrów powinny być powiązane z PKB czy z medianą dochodów. Wtedy politykom zależałoby, żeby ludzie dobrze zarabiali.
Jarosław Sachajko, Polskie Radio 24, „Dwie strony”, 17 sierpnia 2020
Poseł partii Kukiz?15 nie podważył słuszności podwyżek. Mówił, że zagłosował przeciwko projektowi tylko dlatego, że nie zgadza się ze sposobem ich ustalania. Polityk stwierdził, że ustawowe powiązanie pensji posłów z pewnymi cechami sytuacji finansowej w kraju (PKB, mediana) jest sposobem na pozytywne motywowanie polityków do poprawienia zarobków Polaków. Co więcej, mogłoby to rozwiązać problem wynagrodzeń poselskich, które na przestrzeni lat uległy niewielkim zmianom w przeciwieństwie do średnich zarobków. Projekt miał powiązać zarobki posłów ze średnim wynagrodzeniem, więc nie było to dokładnie to, co zaproponował poseł Sachajko.
Europoseł PiS przywołał dane o zmianach w wysokościach płac średniej i minimalnej. Chciał w ten sposób pokazać, że zastosowanie modelu swojego rozmówcy w okresie ostatnich 5 lat skutkowałoby wyższymi płacami posłów teraz. Rzeczywiście ? gdyby powiązać pensje poselskie ze średnimi wynagrodzeniami już 5 lat temu, byłyby one teraz wyższe, ale nie tak wysokie, jak proponował to projekt ustawy.
Prawo regulujące wynagrodzenia posłów
Dokument mówiący o wynagrodzeniach posłów to Ustawa o wykonywaniu mandatu posła i senatora, w której zaprezentowane są sposoby ustalania:
- uposażenia,
- diety poselskiej,
- dodatków funkcyjnych,
- innych bonusów przysługujących parlamentarzystom.
Uposażenie, dieta i dodatki są ustalane na podstawie pensji podsekretarza stanu, której sposób wyznaczania przedstawiony jest w Rozporządzeniu Prezydenta RP w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (z późn. zm.). Z kolei wynagrodzenie podsekretarza stanu jest determinowane przez kwotę bazową, która określona jest w ustawie budżetowej na rok 2020. Bonusy przysługujące parlamentarzystom regulowane są przez: Zarządzenie nr 1 Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Uposażenie poselskie wynosi 80% wynagrodzenia podsekretarza stanu z wykluczeniem przysługujących mu dodatków za wysługę lat (Art. 25. ust. 2.), które z kolei Rozporządzeniem Prezydenta jest określone jako kwota bazowa przemnożona przez 5,6. Dieta przysługująca parlamentarzystom to 25% wynagrodzenia podsekretarza stanu z wykluczeniem przysługujących mu dodatków za wysługę lat (Art. 42. ust. 1.), a dodatki funkcyjne, przyznawane np. za szefostwo w komisji, mogą sięgać aż do 35% uposażenia (Art. 26.). Posłowie dostają też odgórnie ustaloną i wolną od podatku kwotę na prowadzenie biura (Art. 23. ust. 3. i § 1.), większość przejazdów i przelotów za darmo (Art. 43. i § 3.) oraz specjalne zwolnienia z podatków (Art. 42. ust. 2 iArt. 21. ust. 1. pkt. 17).
Obecne zarobki posłów w liczbach
Na wynagrodzenie posłów składa się uposażenie, dieta poselska, dodatki funkcyjne w różnych wysokościach, specjalne bonusy i zwolnienia z podatków. Przedstawiamy zestawienie ich wartości brutto (zaokrąglonych do pełnych złotówek) w obecnym roku.
- Uposażenie ? 8017 zł
- Dieta poselska (wolna od podatku do kwoty 3000 zł miesięcznie) ? 2505 zł
- Dodatki funkcyjne
- Przewodniczący komisji (20% uposażenia) ? 1603 zł
- Zastępca przewodniczącego komisji (15% uposażenia) ? 1202 zł
- Przewodniczący stałej podkomisji (10% uposażenia) ? 802 zł
- Maksymalnie (35% uposażenia) ? 2806 zł
- Ryczałt na prowadzenie biura (wolny od podatku) ? 15200 zł
- Przejazdy i przeloty związane z pełnieniem funkcji poselskich
Minimalne wynagrodzenie brutto posła wynosi ok. 10522 zł, ale może sięgać nawet ok. 13328 zł.
Jakie zaproponowano zmiany?
Projekt ustawy wpłynął do Sejmu 13. sierpnia, a obradowany był dzień później. W treści dokumentu zaproponowano m.in. wprowadzenie nowej metody wyznaczania płac podsekretarza stanu. Miałoby to odbywać się na podstawie wynagrodzenia zasadniczego sędziów Sądu Najwyższego, które jest uwarunkowane przeciętnymi zarobkami Polaków w II kwartale roku poprzedzającego bieżący. Aby dowiedzieć się, ile zarabia sędzia SN, średnie wynagrodzenie należy pomnożyć przez 4,13 (Art. 42. § 1.) ? w obecnym roku jest to ok. 19986 zł. Zgodnie ze wspomnianym projektem podsekretarz zarabiałby 85% tego, co sędzia SN, czyli ok. 16988 zł.
Uchwalenie ustawy pośrednio wpływałoby również na zarobki posłów, w wyniku czego prezentowałyby się one tak:
- Uposażenie ? 13591 zł
- Dieta poselska (wolna od podatku do kwoty 3000 zł miesięcznie) ? 4247 zł
- Dodatki funkcyjne
- Przewodniczący komisji (20% uposażenia) ? 2718 zł
- Zastępca przewodniczącego komisji (15% uposażenia) ? 2039 zł
- Przewodniczący stałej podkomisji (10% uposażenia) ?1359 zł
- Maksymalnie (35% uposażenia) ? 4757 zł
- Ryczałt na prowadzenie biura (wolny od podatku) ? 15200 zł
- Przejazdy i przeloty związane z pełnieniem funkcji poselskich
Minimalne wynagrodzenie brutto posła wynosiłoby ok. 17838 zł, ale mogłoby sięgać nawet ok. 22595 zł.
Uzależnienie płacy podsekretarza stanu i tym samym pensji posła od przeciętnego wynagrodzenia odpowiadałoby na problem stałości zarobków poselskich, mimo to zaproponowane zmiany ich wysokości spotkały się z szeroką krytyką.
Wynagrodzenia średnie i poselskie w ostatnich 5 latach
Jak widać na poniższych wykresach, zgodnie z projektem ustawy wynagrodzenia poselskie w stosunku do wynagrodzeń przeciętnych miałyby być większe niż kiedykolwiek w rozważanym okresie. W związku z tym argument Zbigniewa Kuźmiuka o słuszności podwyżek, który odnosi się do wzrostu średnich płac na przestrzeni ostatnich pięciu lat przy wykazujących przeciwny trend pensjach parlamentarzystów, uznajemy za niewystarczający przy uzasadnianiu wysokości zaproponowanych podwyżek, ale warty uwzględnienia przy rozważaniu ich w ogóle.
Wykres przedstawia uśrednione na przestrzeni odpowiednich lat wynagrodzenia brutto zaokrąglone do pełnych złotówek.
Płace ? nominalne a realne
Inną kwestią, którą porusza w wypowiedzi Kuźmiuk, są pensje Polaków. W latach 2016-2020 wartości nominalnych płac średnich i minimalnych rzeczywiście zwiększyły się o odpowiednio 30% i 50%1,2,3, jednak uwzględniając stopień wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w rozważanym okresie, statystyki te zmieniają się, wg. naszych obliczeń, na ok. 22% w przypadku płacy średniej i ok. 37% dla płacy minimalnej. Statystyki przytoczone przez Europosła PiS przedstawiają wynagrodzenia w ujęciu nominalnym, które nie uwzględniawzrostu cen towarów – nieoderwalnej cechy tego, ile pieniądze są dla nas warte. Realna wartość płacy w lepszy sposób odzwierciedla to, co może nas interesować, czyli ilość dóbr jakie można za nią kupić. Podanie wzrostu nominalnej wartości płac może zniekształcać obraz tego, jak zmieniła się sytuacja finansowa Polaków przez ostatnie 5 lat.
