Krytycy Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy często twierdzą, że zbierane co roku środki są jedynie kroplą w morzu potrzeb w porównaniu z budżetem państwa na ochronę zdrowia. Jednak gdy przyjrzeć się bliżej wydatkom NFZ – szczególnie na sprzęt medyczny – sprawa przestaje być tak jednoznaczna. Sprawdźmy.
Jeden z postów krytykujących Fundację pojawił się na TikToku na początku stycznia 2025 roku. Jego autor stwierdził, że łączna kwota zebrana przez 32 lata Finałów WOŚP stanowi jedynie 0,011% budżetu NFZ przewidzianego na 2024 rok. Podaje przy tym konkretne liczby: WOŚP przez 32 lata swojej działalności miał zebrać 2,3 miliarda złotych, a budżet NFZ na 2024 rok miał wynieść 195 miliardów złotych.
Dalsza część wpisu dotyczy rzekomego dzierżawienia przez WOŚP sprzętu medycznego szpitalom. Informacja ta jest fałszywa – weryfikowaliśmy ją w jednym z naszych wcześniejszych artykułów – „WOŚP dzierżawi sprzęt szpitalom? To nieprawda!”.
Temat wkładu WOŚP-u w funkcjonowanie polskiej służby zdrowia poruszony został również przez polityków. Bartosz Bocheńczak, szef sztabu kampanii prezydenckiej Sławomira Mentzena, opublikował na portalu X wpis o następującej treści: „Rafał Trzaskowski powiedział, że żaden szpital w Polsce nie mógłby tak dobrze funkcjonować, gdyby nie Jurek Owsiak. To teraz fakty; WOŚP w 2024 roku zebrał 281 mln złotych, czyli równoważność około 0,15% nakładów NFZ w 2024 roku”.
23 stycznia podczas konferencji w Sejmie do sprawy odniósł się także wiceprezes Prawa i Sprawiedliwości Mariusz Błaszczak:
Jurek Owsiak zbiera rocznie 200 milionów złotych. Narodowy Fundusz Zdrowia jest funduszem, w którym znajduje się 200, ale miliardów złotych. Czyli 200 milionów, 200 miliardów. 200 milionów to jedna tysięczna do 200 miliardów, czyli 1000 razy mniej zbiera Jurek Owsiak niż państwo polskie wydaje na ochronę zdrowia.
Wypowiedź Mariusza Błaszczaka z konferencji prasowej KP PiS, która odbyła się 23 stycznia 2025 roku
Sprawdźmy, jak powyższe twierdzenia mają się do rzeczywistości.
Rachunki się zgadzają, ale liczby nie mówią wszystkiego
Informacje przedstawione na stronie WOŚP-u oraz dane zawarte w planie finansowym NFZ na 2024 rok pozwalają sporządzić zestawienie, ilustrujące wkład WOŚP oraz NFZ w finansowanie ochrony zdrowia w Polsce:
- Finał WOŚP w 2024 roku – 281 milionów złotych
- zbiórki WOŚP w ciągu 32 Finałów – łącznie ok. 2,3 miliarda złotych
- budżet NFZ na 2024 rok – 193 miliardy złotych.
Z powyższego wynika, że:
- kwota zebrana przez WOŚP w ciągu 32 lat stanowi (w przybliżeniu) 1,2% budżetu NFZ na 2024 rok (a nie 0,011%, jak informuje post na TikToku),
- kwota zebrana przez WOŚP w 2024 roku stanowi 0,15% budżetu NFZ na ten rok (co jest zgodne z treścią wpisu Bartosza Bocheńczaka i, w przybliżeniu, ze słowami Mariusza Błaszczaka).
Czy powyższe zestawienie oddaje złożoność sytuacji? Otóż nie, ponieważ NFZ nie przekazuje całego swojego budżetu na sprzęt ratujący życie czy specjalistyczną pomoc. Wydatkami Funduszu są m.in. wypłaty dla pielęgniarek i lekarzy, energia elektryczna, koszty utrzymania budynków, sprzątanie, środki czystości i higieniczne oraz refundacja leków.
Podobnie nie wszystkie środki zebrane przez WOŚP są przeznaczane na ratowanie życia, ponieważ Fundacja również ma swoje wydatki konieczne dla jej bieżącego funkcjonowania takie jak wypłaty dla pracowników czy koszty promocyjne, o których wprost wspomina w swoich sprawozdaniach finansowych, na przykład w tym za 2023 rok.
Porównajmy porównywalne
Żeby porównać wydatki NFZ i WOŚP-u, należy wcześniej sprawdzić, na co dokładnie wydają pieniądze obie organizacje. I WOŚP, i NFZ finansują świadczenia wysokospecjalistyczne, czyli szczególnie złożone, kosztowne i wymagające wysokiej kwalifikacji procedury medyczne. Realizuje się je w specjalnych placówkach medycznych.
Do tego typu świadczeń można zaliczyć m.in. intensywną terapię noworodków (np. leczenie skrajnie małych wcześniaków), operacje serca, a także różnego rodzaju przeszczepy.
W 2024 roku NFZ przeznaczył na wszystkie świadczenia specjalistyczne łącznie ponad 300 tysięcy złotych. Tymczasem WOŚP podczas kilku Finałów przekazał m.in. na program leczenia i zapobiegania retinopatii u wcześniaków kilkanaście milionów złotych. Podczas 25. Finału były to ponad 4 miliony zł, a podczas 26. Finału – ponad milion.
Z powyższej analizy wynika, że WOŚP zajmuje się specjalistycznymi obszarami, na które NFZ nie przeznacza aż tak wiele środków z powodu konieczności utrzymania całego systemu ochrony zdrowia. Dlatego też warto porównać nie wydatki na poszczególne usługi medyczne, lecz na sprzęt.
W 2020 roku sprawą zajęli się dziennikarze Business Insidera, którzy przeanalizowali sprawozdania WOŚP-u oraz dane, które uzyskali od Ministerstwa Zdrowia. Stworzyli wykres przedstawiający procentowy udział wydatków WOŚP-u na sprzęt w porównaniu do budżetu NFZ. Wynika z niego, że w 2020 roku było to 22,4%.
Podsumowanie
Post opublikowany na TikToku, w którym zestawiono kwoty zbierane przez WOŚP z rocznym budżetem NFZ, może wprowadzić odbiorcę w błąd.
To prawda, że pieniądze zebrane w ramach wszystkich dotychczasowych Finałów WOŚP stanowią tylko nieco ponad 1% budżetu NFZ na 2024 rok. Nie powinno się jednak oceniać w ten sposób zbiórek fundacji Jerzego Owsiaka, ponieważ budżet służba zdrowia przeznacza pieniądze nie tylko na sprzęt i pomoc pacjentom.
Porównując finanse tych dwóch organizacji, można zauważyć, że WOŚP przekazało na program leczenia i zapobiegania retinopatii wcześniaków o kilka milionów więcej niż NFZ wydał na wszystkie świadczenia wysokospecjalistyczne w ciągu jednego roku.
Co więcej, z ustaleń dziennikarzy Business Insidera wynika, że Fundacja na sam sprzęt przeznacza rocznie od 3,7% do nawet 22,4% wszystkich wydatków ponoszonych na ten sam cel przez państwo.
Uwaga: 26 marca 2025 roku Fundacja WOŚP ogłosiła, że podczas tegorocznego 33 Finału zebrano ponad 289 milionów złotych. Uwzględniając wynik tej zbiórki, łączna kwota zebrana przez WOŚP podczas wszystkich finałów wynosi 2,6 miliarda złotych. W żaden sposób nie wpływa to jednak na werdykt.
