Przeglądając media społecznościowe, często natrafiamy na posty zawierające cytaty znanych osób. Ostatnio na platformie X (dawniej Twitterze) pojawił się wpis przypisujący wypowiedź o negatywnym stosunku do leków sir Williamowi Oslerowi, słynnemu kanadyjskiemu lekarzowi i pionierowi współczesnej medycyny. Sprawdźmy, czy Osler rzeczywiście je powiedział.
Kim jest Osler?
Zasługi Oslera dla medycyny są nieocenione. Po pierwsze, wniósł wkład w rozwój edukacji medycznej. Stworzył pierwszy w Ameryce system rezydentury dla młodych lekarzy. Kładł nacisk na zmniejszanie liczby zajęć teoretycznych, aby angażować studentów w praktyki szpitalne. Osler spopularyzował podejście humanistyczne w praktyce lekarskiej. W 1892 roku opublikował podręcznik „The Principle and Practise of Medicine”, który został przetłumaczony na wiele języków i stał się podstawowym tekstem z dziedziny medycyny klinicznej.
Po drugie, Osler znacząco przyczynił się do rozwoju wiedzy naukowej. Przeprowadził ponad 1000 autopsji, co pozwoliło mu zgromadzić niezwykle szczegółowe dane dotyczące mechanizmów wielu chorób. Jego prace, publikowane w cenionych czasopismach naukowych, objaśniały różne procesy chorobowe, co miało istotny wpływ na rozwój diagnostyki i leczenie pacjentów. Od nazwiska Oslera pochodzą nazwy kilku jednostek chorobowych (np. guzków Oslera). Wszystko to sprawia, że po dzień dzisiejszy uważany jest za jednego z najbardziej wpływowych lekarzy w anglojęzycznym świecie.
Cytat na X
17 listopada 2024 roku na portalu X pojawił się post z grafiką przedstawiającą słowa: „Jednym z pierwszych obowiązków lekarza jest edukowanie mas, aby nie brać leków”. Cytat ten został ozdobiony zdjęciem sir Williama Oslera.
Do 29 listopada 2024 roku wpis zdobył ponad 2500 wyświetleń, 194 polubienia oraz 7 komentarzy. Identyczna grafika zawierająca zdjęcie i rzekomy cytat z Oslera została również udostępniona na Facebooku, Pintereście oraz na portalu Demotywatory.pl.
Tak, to słowa Oslera
Fragment umożliwiający weryfikację twierdzenia zawartego w tytule niniejszego artykułu znaleźliśmy w książce „Sir William Osler: Aphorisms from His Bedside Teachings and Writings”, będącej – jak wskazuje sam tytuł – zbiorem Oslerowskich aforyzmów. Skompletował je Robert Bennett Bean, profesor anatomii na Uniwersytecie Wirginii, który odbył niegdyś rezydenturę pod kierunkiem Oslera. Bean notował co ciekawsze uwagi i powiedzenia mentora, które ostatecznie zebrał w całość. Jak pisze syn Beana, dr William Bennett Bean we „Wprowadzeniu” do omawianej książki, notatki zostały przejrzane i zatwierdzone do publikacji przez Oslera. Po śmierci ojca William Bean zajął się edycją notatek oraz uzupełnieniem ich materiałem pozyskanym z innych tekstów Oslera.
Refleksja oznaczona w książce numerem 209 głosi: „One of the first duties of the physician is to educate the masses not to take medicine”:
Dosłowne tłumaczenie powyższego aforyzmu odpowiada cytatowi widniejącemu na grafice opublikowanej na X. Zatem twierdzenie, że słowa „Jednym z pierwszych obowiązków lekarza jest edukowanie mas, aby nie brać leków” zostały wypowiedziane przez Williama Oslera, uznajemy za prawdziwe.
Osler z zasady przeciwny lekom?
Dlaczego Osler tak krytycznie odniósł się do leków? Interpretując czyjeś słowa, warto uwzględnić ich kontekst czasowy i historyczny. Dr Joe Schwarcz z Uniwersytetu McGilla w Kanadzie tłumaczy, że stosunek Oslera do lekarstw nie powinien nas dziwić. Był wobec nich krytyczny, ponieważ większość ówczesnych specyfików cechowała się niską efektywnością i nie spełniała swojego zadania. Schwarcz podaje w wątpliwość twierdzenie, że Osler broniłby swoich słów, gdyby żył dzisiaj, kiedy skuteczność leków jest nieporównywalnie wyższa. Warto wziąć to pod uwagę, oceniając omawiany tu wpis na X.
