Temat kontrowersyjnego świadczenia 500+ jest nadal chętnie poruszany w debacie publicznej, a w związku z wojną w Ukrainie pojawiło się wiele wątpliwości w związku z przyznawaniu go uchodźcom. Ostatnio Michał Wawer – skarbnik Konfederacji – zamieścił na Twitterze pytanie dotyczące liczby przebywających świadczeniobiorców z Ukrainy. Czy ich liczba jest faktycznie bliska 700 tysięcy, a odpowiednie organy nie określiły zasad przyznawania świadczenia?
Informacja o tym, że Polska wypłaca świadczenie 500+ już 700 tysiącom dzieci z Ukrainy jest fałszywa, ponieważ podana liczba w rzeczywistości nie odnosi się do wypłaconych świadczeń, ale złożonych wniosków. Na ten moment Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał świadczenie Rodzina 500 plus 331 tysiącom ukraińskich dzieci na okres wypłat do maja 2022 r. oraz 281 tysiącom od czerwca, podkreślając, że w obu przypadkach może chodzić o te same osoby. Pieniądze zaczęto przekazywać już 12 maja, ale nie oznacza to, że zdążyły one trafić do wszystkich objętych programem.
Pomoc dla Ukrainy
12 marca 2022 r. weszła w życie Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022 r., poz. 583). Reguluje ona m.in. kwestie dotyczące legalności pobytu ukraińskich uchodźców w Polsce oraz sprawy związane z udzielaną im pomocą. Zaostrza też kary za przestępstwa dotyczące handlu ludźmi i sutenerstwa w trakcie wojny. Dzięki niej przybysze z Ukrainy mogą otrzymać numer PESEL, założyć Profil Zaufany i otrzymać dostęp do świadczeń Rodzina 500 plus, Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego oraz do dofinansowania pobytu w żłobku na okres zamieszkania i pobytu w Polsce.
Polski rząd podjął dość szybko działania w związku z przyjęciem uchodźców w naszym kraju – stąd ciągłe zmiany w przepisach wspomnianej specustawy. Trwają również prace nad projektem jej nowelizacji, w której będą zawarte rozwiązania związane z utratą prawa do świadczeń przez obywateli Ukrainy po wyjeździe z Polski.
Ile ukraińskich dzieci przebywa w Polsce?
25 kwietnia poseł i wiceminister MSWiA – Paweł Szefernaker – zamieścił na Twitterze informację o liczbie uchodźców z Ukrainy w Polsce, z której wynika, że większość stanowią kobiety w wieku 18-65 lat oraz dzieci i młodzież do 18 lat.
Należy pamiętać, że liczba uchodźców codziennie się zmienia, a statystyki są publikowane często z dużym opóźnieniem. Straż Graniczna podaje codziennie na Twitterze liczbę uchodźców przekraczających polską granicę. Z niego dowiadujemy się m.in. że od 24 lutego funkcjonariusze SG odprawili w przejściach granicznych z Ukrainy do Polski 3,464 mln osób (dane z 18.05.2022).
Rzecznik ZUS – Paweł Żebrowski – podkreśla, że wyjazd obywatela Ukrainy z Polski na dłużej niż miesiąc przyczyni się do utraty legalnego pobytu w naszym kraju i pozbawi go prawa do pobierania świadczeń dla rodzin w Polsce oraz że ZUS dysponuje narzędziami do stwierdzenia takiego wyjazdu.
Czy Polskę stać na politykę socjalną?
Z danych Ministerstwa Rodziny i Polityki Socjalnej przekazanych Polskiej Agencji Prasowej wynika, że od momentu uruchomienia programu Rodzina 500 plus do końca stycznia 2022 r. do świadczeniobiorców trafiło blisko 178 miliardów zł. Warto również dodać, że minister finansów Tadeusz Kościński na pytanie, czy państwo polskie stać na kontynuowanie programów takich jak 500+ oraz 13. i 14. emerytura, odpowiedział twierdząco.
„Jak będziemy dalej te pieniądze pchali w tym kierunku, to te pieniądze wylądują z powrotem na rynku. To bardzo ważne, byśmy w tej chwili nie obcinali ilości pieniędzy, które idą do konsumentów, włącznie z podwyżką podatków, żeby mogli te pieniądze wykorzystywać w sklepie. Wtedy sklepy będą miały przychody, będą płacić podatki i będziemy mogli wyjść bardzo szybko z recesji” – stwierdził Kościński.
Odpowiedź na pytanie o wprowadzenie 700+ nie była jednak tak pozytywna. Minister stwierdził, że w sytuacji podwyższenia tego świadczenia trzeba będzie zadecydować, komu zostanie ono przyznane (albo zabrane). Podkreślił też, że byłyby to kwoty, które utrudniłyby rozwój polskiej gospodarki.
Świadczenia socjalne a pomoc uchodźcom
Opinia publiczna na decyzję rządu o przyznaniu świadczeń socjalnych ukraińskim uchodźcom zareagowała dość krytycznie. Podkreślano, że nie uznano w tym przypadku błędów, które wytykano Polakom w momencie uruchomienia programu. Należała do nich m.in. obawa przed zmniejszeniem się aktywności zawodowej kobiet i podwyżką podatkową.
Poniższy tweet stanowi idealny przykład tego, że polscy internauci nie stronią od krytyki wobec działań rządu na rzecz pomocy obywatelom z Ukrainy.
Uwaga!
Krytyka przyznawania 500+ ukraińskim uchodźcom nie stroni od antyukraińskich narracji, wywołujących często negatywne emocje. Nawiązują one również do idei wspólnego wroga i podziału «my» – «oni» (lepsi-gorsi). Dlatego warto pamiętać, że dezinformacja żywi się naszymi emocjami, pogłębiając jednocześnie problemy społeczne.
