To pytanie od pewnego czasu budzi emocje w mediach społecznościowych. Krytycy sugerują, że znaczna część funduszy jest przeznaczana na realizację Pol’and’Rock Festival – jednego z największych festiwali muzycznych w Polsce. Czy te zarzuty są słuszne? Sprawdzamy.
Sprawa rozdysponowywania środków z 1,5% podatku przez Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy zyskała rozgłos po wywiadzie z Piotrem Wielguckim, wieloletnim krytykiem Fundacji, znanym jako Matka Kurka. Rozmowa odbyła się 22 stycznia 2025 roku na Kanale Zero w audycji prowadzonej przez Krzysztofa Stanowskiego i Roberta Mazurka, która jest emitowana na YouTube. Wielgucki zarzucił Jerzemu Owsiakowi, prezesowi Fundacji, że środki zebrane w ramach 1,5% podatku są przeznaczane nie na deklarowane wsparcie leczenia dzieci, ale m.in. na organizację festiwalu muzycznego (16:40-22:34).
Reakcje i kontrowersje
Oskarżenia Wielguckiego szybko rozprzestrzeniły się w mediach społecznościowych. Internauci zaczęli wyrażać swoje zdanie na temat rzekomego braku transparentności. Dyskusje pojawiły się m.in. na TikToku i platformie X. Oto kilka przykładów popularnych wpisów:
Największe zasięgi zdobył wpis posła Grzegorza Płaczka z 23 stycznia 2025 roku, który osiągnął więcej niż 500 tysięcy wyświetleń, ponad 7 tysięcy polubień i 2 tysiące udostępnień. Polityk napisał:
Czy naprawdę Polacy, którzy w 2023 r. przekazali na WOŚP swoje 1,5% podatku, oczekiwali, że fundacja Pana Jerzego Owsiaka wyda (z zebranych w ten sposób ponad 18,8 mln zł) kwotę… 10.000.000 zł na organizację festiwalu Pol’and’Rock? Pytam, bo jeszcze niedawno puszka WOŚP kojarzyła mi się z pomocą dzieciom i osobom starszym. Jednak roczne sprawozdanie merytoryczne z działalności WOŚP za 2023 r. temu przeczy.
Czy jego oburzenie jest uzasadnione?
Rozliczenia finansowe
Fundacja WOŚP jest organizacją pożytku publicznego (OPP), więc każdy podatnik może dobrowolnie przekazać jej swoje 1,5% podatku dochodowego.
Jak to działa w praktyce?
Przykładowo, jeśli obowiązek podatkowy dotyczy roku 2022, to podatnik rozlicza go w 2023 roku. Środki trafiają do organizacji pożytku publicznego w 2023 roku, a ta rozlicza otrzymane fundusze i dokumentuje je w sprawozdaniu publikowanym w 2024 roku.
Zarówno autorzy wpisów w mediach społecznościowych, jak i Piotr Wielgucki na Kanale Zero posługują się zrzutami ekranów z rocznych sprawozdań merytorycznych z działalności OPP dostępnych na stronie Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego. Najczęściej przywoływanym jest najnowsze sprawozdanie, czyli to za 2023 rok.
Prawdą są doniesienia o wydaniu przez WOŚP około 12 milionów złotych pozyskanych z 1,5% podatku dochodowego, w tym 10 milionów na organizację festiwalu Pol’and’Rock.
18 czy 25 milionów?
Warto zaznaczyć, że 18 milionów złotych widocznych na udostępnianym w social mediach zrzucie ekranu znajdowało się na koncie WOŚP na początku 2023 roku. Są to niewykorzystane środki z poprzednich lat (zebrane w ramach akcji 1,5%).
W 2023 roku organizacja otrzymała 25 984 576,13 złotych – są to środki pochodzące z podatków za 2022 rok. Dowiadujemy się o tym zarówno ze sprawozdania merytorycznego, jak i z rządowego wykazu organizacji pożytku publicznego, które w 2023 r. otrzymały 1,5% należnego podatku za 2022 rok.
Deklaracje WOŚP-u
Piotr Wielgucki w wywiadzie dla Kanału Zero zarzucał Fundacji manipulowanie faktami oraz brak transparentności w publicznym informowaniu o przeznaczaniu środków zebranych w ramach 1,5% podatku.
Do 10 lutego na stronie Fundacji widniała informacja, że pieniądze uzyskane z przekazanego 1,5% podatku za rok 2022 zostały przeznaczone na „onkologię dziecięcą i realizację celów statutowych Fundacji WOŚP”. Sprawozdanie opublikowane w 2023 roku jednak o tym nie wspomina. Czytamy w nim, że środki pochodzące z 1,5% podatku przekazano na pomoc Ukrainie, pomoc humanitarną Turcji i organizację festiwalu Pol’and’Rock.
Warto pamiętać, że Fundacja nie ma obowiązku wydawania środków pozyskanych z 1,5% podatku na bieżąco, więc mogą się one kumulować i być wydawane w kolejnych latach.
11 lutego Fundacja zaktualizowała swoją stronę internetową, przedstawiając nowe cele, na które zostaną przeznaczone środki zebrane z przekazania 1,5% za rok podatkowy 2024. Wśród nich znajduje się informacja, że: „[ś]rodki z 1,5% podatku pozwalają nam realizować Najpiękniejszy Festiwal Świata i jego główne przesłanie związane z budowaniem i edukacją społeczeństwa obywatelskiego, tworząc największe forum działań organizacji pozarządowych.”
Zniknęły natomiast deklaracje dotyczące wydania środków z podatków za 2022 rok na onkologię i inne cele statutowe. Usunięto również widniejącą tam wcześniej informację, że fundusze za rok podatkowy 2023 mają być przeznaczone na „podtrzymanie najwyższych standardów w leczeniu dzieci”. Należy przy tym pamiętać, że szczegóły dotyczące wydatkowania tych środków dostępne będą dopiero w późniejszych sprawozdaniach merytorycznych.
Pol’and’Rock Festival
Sprawozdanie merytoryczne określa, na jakie cele przeznaczane są fundusze z 1,5%. Oprócz zakupu sprzętu medycznego i prowadzenia programów medycznych jednym z wyznaczonych obszarów działalności jest m.in. „skupianie wokół idei Fundacji osób zainteresowanych jej celem, w tym przedstawicieli środowisk twórczych i naukowych w kraju i za granicą”.
Odpowiedź na pytanie o cel organizacji Pol’and’Rock Festival znajduje się bezpośrednio na stronie Fundacji WOŚP, gdzie czytamy:
Dlaczego Fundacja WOŚP organizuje Pol’and’Rock Festival?
Pol`and`Rock Festival jest podziękowaniem za zaangażowanie w zimową zbiórkę Fundacji WOŚP. Jego organizacja jest więc bez wątpliwości jednym ze statutowych zadań Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.
Paragraf 9 Statutu WOŚP mówi, iż Fundacja realizuje swoje cele m.in. poprzez „skupianie wokół idei Fundacji ludzi w Polsce i poza jej granicami, w tym w szczególności młodzieży oraz przedstawicieli środowisk twórczych, intelektualnych i naukowych”.
Pol’and’Rock Festival jest najlepszym sposobem na skupianie wokół idei Fundacji WOŚP setek tysięcy polskiej młodzieży. W trakcie festiwalu podejmowane są działania przeciwko przemocy, przeciwko narkotykom i przeciwko zagrożeniem niesionym przez uzależnienia. Propagowana jest aktywność społeczna. Elementami festiwalu są spotkania z różnymi kulturami, religiami, i poglądami gości uczestniczących w spotkaniach z uczestnikami imprezy. Na Pol`and`Rock Festival działalność społeczną prowadzi kilkadziesiąt organizacji pozarządowych. Rozwijane są także postawy proekologiczne.
Zarówno sprawozdanie merytoryczne z działalności OPP, jak i zapisy zawarte w statucie jednoznacznie wskazują, że organizacja festiwalu mieści się w ramach celów statutowych Fundacji.
Kontrowersje mógł wzbudzać jednak fakt, że do 10 lutego 2025 roku na stronie internetowej Fundacji nie widniała informacja o przeznaczeniu środków zebranych w ramach 1,5% podatku na organizację festiwalu:
Dopiero pod listą informującą o tym, jakie działania Fundacja zrealizowała dzięki „wsparciu w ramach % podatku” znajdował się dopisek, że „[ś]rodki z procent podatku, poza wskazanym konkretnym celem medycznym, Fundacja przeznacza również na realizację celów statutowych.”
Puszka czy 1,5%?
Nie można mylić przychodów z tzw. „puszki”, czyli tych zebranych podczas poszczególnych Finałów WOŚP, z dochodami z 1,5% podatku. Są to dwa różne źródła finansowania.
Wbrew sugestiom Grzegorza Płaczka 10 milionów złotych nie pochodzi z „puszki WOŚP”. Przeznaczenie tej kwoty na organizację festiwalu nie oznacza, że Fundacja nie realizuje swojej misji wspierania dzieci i osób starszych.
Podsumowanie
Przeanalizowaliśmy, na co WOŚP przeznacza środki pochodzące z 1,5% podatku dochodowego. Krytycy, w tym Piotr Wielgucki (znany jako Matka Kurka), zarzucają Fundacji, że znaczna część tych funduszy trafia na organizację Pol’and’Rock Festival, a nie na deklarowane wsparcie leczenia dzieci.
Do 10 lutego na stronie Fundacji widniała informacja, że pieniądze uzyskane z przekazanego 1,5% podatku za rok 2022 zostały przeznaczone na „onkologię dziecięcą i realizację celów statutowych Fundacji WOŚP”. Sprawozdanie jednak o tym nie wspomina. Z oficjalnych sprawozdań WOŚP wynika, że w 2023 roku ok. 12 milionów złotych z 1,5% podatku przeznaczono na trzy cele: organizację festiwalu (10 milionów złotych), pomoc dla Ukrainy (ok. 2 miliony złotych) oraz pomoc humanitarną dla Turcji (ponad 143 tysiące złotych).
Warto zaznaczyć, że w 2023 roku WOŚP otrzymał ponad 25 milionów złotych z podatków za rok 2022. Natomiast kwota 18 milionów złotych, często pojawiająca się w mediach społecznościowych, to środki zgromadzone na koncie Fundacji w poprzednich latach, a nie pieniądze zebrane z 1,5% w 2023 roku. To jedynie część funduszy, którymi WOŚP dysponuje dzięki wpłatom podatników. Fundacja nie ma obowiązku wydawania tych środków na bieżąco, więc mogą się one kumulować i być wydawane w kolejnych latach.
Fundacja argumentuje, że Pol’and’Rock Festival jest częścią jej misji i mieści się w celach statutowych organizacji, m.in. poprzez angażowanie młodzieży i promowanie aktywności społecznej. Wykorzystanie tych środków na organizację festiwalu jest więc zgodne ze statutem Fundacji.
Dodatkowo, w momencie publikacji wywiadu z Piotrem Wielguckim na stronie internetowej WOŚP-u można było przeczytać, że pieniądze zebrane za rok podatkowy 2023 będą przeznaczone na „podtrzymanie najwyższych standardów w leczeniu dzieci”. Deklaracja ta nie dotyczyła więc sprawozdania opublikowanego w 2023 roku. Informacje na temat wykorzystania tych funduszy będą dostępne dopiero w sprawozdaniach publikowanych w kolejnych latach.
Należy także podkreślić, że środki z „puszki WOŚP” zbierane podczas Finałów oraz fundusze z 1,5% podatku to dwa różne źródła finansowania.
12 oraz 17 lutego artykuł został zaktualizowany, aby uwzględnić zmiany na podstronie WOŚP dotyczącej 1,5% podatku oraz doprecyzować, że Fundacja nie poinformowała o wydaniu środków na onkologię dziecięcą w 2023 roku.
